Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam năm 2024, giải pháp chăm sóc sức khỏe tại nhà

Trong những năm gần đây, tình trạng ô nhiễm không khí đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng ở nhiều quốc gia trên thế giới, và Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Các chỉ số cảnh báo về chất lượng không khí ngày càng đáng lo ngại, đặc biệt là tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Với mật độ dân cư cao và sự phát triển kinh tế không ngừng, ô nhiễm không khí ở Việt nam đang gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với sức khỏe con người. Vậy đâu là giải pháp chăm sóc sức khỏe cho gia đình trước tình trạng này? Cùng Levoit tìm hiểu nhé!

Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam năm 2024

Tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, sương mù buổi sáng không còn là dấu hiệu của thời tiết mà chủ yếu là khói bụi từ phương tiện giao thông và hoạt động xây dựng. Chất lượng không khí ngày càng giảm sút gây khó chịu cho người dân vào các giờ cao điểm.

Theo dữ liệu mới nhất từ IQAir và các trạm quan trắc môi trường, chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại một số nơi tại Việt Nam như sau:

• Hà Nội: AQI trung bình đạt 173 – thuộc ngưỡng "ô nhiễm nặng". Tại một số khu vực như Cầu Giấy, Hoàn Kiếm, AQI có thời điểm chạm ngưỡng 200, khiến bầu không khí đặc quánh, nặng nề.

• TP. Hồ Chí Minh: AQI quanh mức 164, với mật độ phương tiện giao thông đông đúc, các tuyến đường như Cộng Hòa, Điện Biên Phủ thường xuyên chìm trong khói bụi.

• Đà Nẵng và Hải Phòng: AQI dao động từ 105 - 115, chất lượng không khí không đến mức báo động đỏ nhưng vẫn ảnh hưởng lớn đến người có bệnh lý hô hấp.

Đáng nói, nồng độ bụi mịn PM2.5 – thủ phạm chính gây ra các bệnh về phổi và tim mạch – tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đang vượt xa ngưỡng an toàn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cao gấp 4-5 lần tiêu chuẩn cho phép.

(Nguồn: IQAir)

So sánh với các năm trước, tình trạng ô nhiễm không khí tại Việt Nam trong năm 2024 có xu hướng gia tăng đáng kể. Theo báo cáo từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mức độ ô nhiễm không khí trong năm 2024 đã tăng trung bình khoảng 10% so với năm 2023. Với mức tăng từ 10-20 điểm AQI, ô nhiễm không khí không chỉ kéo dài mà còn ngày càng nghiêm trọng hơn, phủ bóng đen lên cuộc sống người dân đô thị.

Mặc dù các biện pháp kiểm soát đã được thực hiện, như hạn chế xe cộ trong giờ cao điểm, tăng cường xử lý khí thải công nghiệp, nhưng dường như tình hình ô nhiễm không khí ở Việt Nam năm 2024 vẫn chưa có dấu hiệu giảm. Do đó, việc tìm kiếm các giải pháp chăm sóc tại nhà để chủ động ngăn ngừa tác hại của ô nhiễm môi trường là cực kỳ cần thiết.

Nguyên nhân của ô nhiễm không khí

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại Việt Nam. Bao gồm:

• Khí thải từ phương tiện giao thông: Đô thị hóa nhanh chóng, số lượng xe máy và ô tô tăng đột biến, dẫn đến lượng lớn khí thải CO2, NOx và các chất độc hại khác thải ra môi trường gây ô nhiễm không khí trầm trọng.

• Hoạt động công nghiệp: Các khu công nghiệp hoạt động với công suất cao, chưa có đủ biện pháp xử lý khí thải khiến chất lượng không khí bị ảnh hưởng.

• Xây dựng và đô thị hóa: Bụi từ các công trình xây dựng là nguồn phát tán bụi mịn, kết hợp với việc đốt rác thải không kiểm soát, khiến tình trạng ô nhiễm không khí tăng cao.

• Cháy rừng và thời tiết khô hanh: Đặc biệt trong mùa khô, cháy rừng ở một số khu vực đã thải ra lượng lớn khói bụi, góp phần làm tăng mức độ ô nhiễm không khí.

Tác hại của ô nhiễm không khí

Ô nhiễm không khí là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh về hô hấp như viêm phổi, hen suyễn, viêm phế quản và thậm chí ung thư phổi. Tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh động mạch vành, và các bệnh liên quan đến hệ tuần hoàn.

Không chỉ dừng lại ở hô hấp, tiếp xúc với không khí ô nhiễm trong thời gian dài còn làm gia tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh động mạch vành, và các bệnh lý về hệ tuần hoàn. Các chất ô nhiễm như khí thải từ xe cộ và nhà máy chứa các hạt kim loại nặng, khi xâm nhập vào cơ thể, có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra các vấn đề về trí nhớ và suy giảm nhận thức.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, ô nhiễm không khí làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh thần kinh như Alzheimer và Parkinson, khiến chất lượng sống và tuổi thọ bị suy giảm nghiêm trọng​.

Dự đoán tình trạng không khí ở Việt Nam trong tương lai

Trong vài năm tới, tình trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam có thể vẫn diễn biến phức tạp nếu các nguồn phát thải chưa được kiểm soát chặt chẽ. Với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và sự gia tăng của phương tiện giao thông cá nhân, các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục đối mặt với nguy cơ nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng an toàn.

Đáng chú ý, theo dự báo của Cơ quan Khí tượng Anh (Met Office), năm 2025 có khả năng lọt vào top 3 năm nóng nhất toàn cầu, với nhiệt độ trung bình cao hơn từ 1,29 đến 1,53 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Điều này có thể làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng.

Để ứng phó, Việt Nam đã triển khai Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2021-2025, tập trung vào kiểm soát nguồn phát sinh khí thải, giám sát chất lượng không khí, và cảnh báo sớm nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

• Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2025: Ngăn chặn ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường, và thúc đẩy kinh tế xanh.
• Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường: Phát triển ngành công nghiệp môi trường thành trụ cột kinh tế, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
• Chiến lược tăng trưởng xanh: Xanh hóa ngành kinh tế, thúc đẩy tiêu dùng bền vững, và giảm phát thải carbon.
• Chiến lược quản lý chất thải rắn: Đảm bảo 100% chất thải đô thị được thu gom, tái chế, và tái sử dụng đến năm 2025.
• Giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu: Đề xuất giảm 50% thuế để hỗ trợ kinh tế và giảm chi phí tiêu dùng.
• Hợp tác quốc tế: Việt Nam tăng cường hợp tác với các tổ chức như WHO, UNDP để tiếp nhận công nghệ hiện đại trong giám sát và giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ tiếp tục tham gia các cam kết quốc tế về khí hậu như COP26 và triển khai mạnh mẽ mục tiêu “Net Zero vào năm 2050” (phát thải carbon bằng 0). Điều này tạo áp lực buộc các ngành công nghiệp và đô thị phải giảm thiểu khí thải ô nhiễm một cách nghiêm túc và bền vững.

Với các động thái này, chất lượng không khí tại các khu đô thị lớn có thể cải thiện nhưng vẫn cần thêm thời gian để thấy hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, việc thực thi hiệu quả các biện pháp này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và ý thức của người dân trong việc giảm thiểu phát thải và bảo vệ môi trường.

Nếu các giải pháp được đẩy mạnh và thực hiện đồng bộ, Việt Nam có thể kỳ vọng vào một tương lai trong lành hơn, nơi bầu trời không còn ám bụi và không khí không còn là mối đe dọa cho sức khỏe cộng đồng.

Các giải pháp chăm sóc sức khỏe hiệu quả tại nhà

1. Sử dụng máy lọc không khí

Một trong những giải pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe tại nhà trước tình trạng ô nhiễm không khí là sử dụng máy lọc không khí. Thiết bị này giúp loại bỏ bụi mịn, vi khuẩn và các chất gây dị ứng trong không gian sống, giúp đảm bảo không khí trong lành hơn cho gia đình.

Một số tính năng nổi bật của máy lọc không khí:

• Công nghệ lọc HEPA: Có khả năng lọc tới 99.97% các hạt bụi mịn PM2.5 và vi khuẩn, giúp loại bỏ không chỉ bụi mịn mà còn cả vi rút, phấn hoa và các tác nhân gây dị ứng.

• Tính năng khử mùi: Ngoài việc lọc bụi, nhiều loại máy lọc không khí còn được trang bị bộ lọc than hoạt tính, giúp khử các mùi khó chịu như mùi thuốc lá, mùi đun nấu, và mùi thú cưng.

• Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Sử dụng máy lọc không khí trong phòng ngủ giúp duy trì không khí trong lành, tránh tình trạng ngột ngạt và hỗ trợ hệ hô hấp, đặc biệt với những người mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn hoặc viêm xoang.

Mời bạn tham khảo máy lọc không khí bán chạy nhất hiện nay tại website của Levoit:

2. Kiểm tra mức độ ô nhiễm không khí tại không gian sống

Việc theo dõi và kiểm tra mức độ ô nhiễm không khí tại nhà là rất quan trọng để chủ động bảo vệ sức khỏe. Hiện nay có nhiều ứng dụng giúp bạn theo dõi chỉ số AQI tại khu vực sống như AirVisual, Air Matters hoặc Plume Labs.

Chỉ cần kiểm tra chỉ số hàng ngày, bạn sẽ biết khi nào cần hạn chế ra ngoài hoặc tăng cường sử dụng các thiết bị lọc không khí.

3. Giảm thiểu sử dụng bếp than tổ ong trong đun nấu

Việc đun nấu bằng than tổ ong, củi, rơm rạ đóng góp đáng kể vào ô nhiễm không khí, đặc biệt là bụi mịn PM2.5. Theo thống kê, đun nấu dân sinh chiếm tới 17% tổng lượng phát thải PM2.5. 

Để giảm thiểu, cần khuyến khích sử dụng bếp điện, bếp gas và các thiết bị đun nấu thân thiện với môi trường.

4. Giảm thiểu đốt rơm rạ ở khu vực đồng bằng

Sau thu hoạch, việc đốt rơm rạ tạo ra lượng lớn bụi mịn PM2.5. Thống kê cho thấy, trong vụ Hè Thu năm 2024, tỉ lệ đốt rơm rạ tăng từ 22% (năm 2023) lên 43,2%, dẫn đến khối lượng bụi mịn PM2.5 tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ năm trước. Để hạn chế, chính phủ khuyến cáo người dân cần áp dụng các biện pháp như tái sử dụng rơm rạ làm phân bón, thức ăn gia súc hoặc nguyên liệu sinh học. 

5. Giảm thiểu bụi từ phương tiện giao thông

Phương tiện giao thông đường bộ là nguồn phát thải PM2.5 đáng kể, chiếm khoảng 13% tổng lượng phát thải.

Để giảm thiểu, cần:

• Ưu tiên sử dụng phương tiện công cộng như xe buýt, tàu điện.

• Chuyển đổi sang phương tiện chạy điện thay cho xe sử dụng xăng dầu.

• Tắt máy khi dừng đèn đỏ để giảm khí thải.

6. Tránh tiếp xúc với không khí ô nhiễm nhiều nhất có thể

Khi chất lượng không khí giảm sút hoặc chạm mức báo động cam, đỏ, hãy ưu tiên ở trong nhà để tránh hít phải không khí ô nhiễm, giảm nguy cơ mắc các bệnh về phổi, hen suyễn, và tim mạch. 

Chỉ nên tập thể dục vào sáng sớm hoặc chiều muộn, tránh các giờ ô nhiễm cao. Trong những ngày không khí quá bẩn, hãy chuyển sang tập luyện trong nhà.

Nếu phải ra ngoài, hãy đeo khẩu trang lọc bụi, kính mắt và che chắn cơ thể kỹ lưỡng. Hạn chế đến những nơi có khói thuốc và tập cai thuốc lá để bảo vệ sức khỏe.

7. Ăn uống lành mạnh, đủ chất để tăng đề kháng cho cơ thể

Bên cạnh các biện pháp bảo vệ từ bên ngoài, việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch và giúp cơ thể chống lại các tác nhân có hại từ môi trường.

• Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa. Cam, quýt, táo, rau bina, hạt hạnh nhân,... giúp cơ thể chống lại sự tấn công của các gốc tự do, do không khí ô nhiễm gây ra.

• Uống đủ nước. Nước giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ việc đào thải các chất độc hại tích tụ trong cơ thể do không khí ô nhiễm. Uống đủ nước mỗi ngày giúp duy trì sự cân bằng của hệ thống miễn dịch.

• Nạp các loại thực phẩm giàu Omega-3. Omega-3 có trong cá hồi, hạt chia và các loại hạt khác có tác dụng kháng viêm, giảm tác động xấu của ô nhiễm không khí lên hệ hô hấp.

• Bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ. Các loại thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh không chỉ tốt cho hệ tiêu hóa mà còn giúp cơ thể loại bỏ độc tố hiệu quả hơn.

Máy lọc không khí Levoit: Chìa khoá bảo vệ sức khỏe hô hấp cho gia đình

Levoit là thương hiệu nổi tiếng trong lĩnh vực máy lọc không khí, được thành lập vào năm 2017 và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường quốc tế. Các sản phẩm của Levoit đã được sử dụng rộng rãi tại Mỹ, châu Âu và nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.

Với công nghệ hiện đại, các dòng máy lọc không khí của Levoit như Levoit Core 300S, Levoit Everest Air, Levoit Core 600S,... được trang bị bộ lọc HEPA 3 lớp: bộ lọc sơ bộ, bộ lọc HEPA và bộ lọc than hoạt tính. Lớp HEPA có khả năng lọc các hạt bụi có kích thước nhỏ tới 0,3 micromet, bao gồm bụi mịn PM2.5, vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh.

Dưới đây là những ưu điểm vượt trội của máy lọc không khí Levoit trong việc bảo vệ sức khỏe của gia đình:

Loại bỏ các loại bụi bẩn và tác nhân gây hại cho hệ hô hấp như lông thú cưng, phấn hoa, bụi mịn PM2.5: Thay vì sử dụng màng lọc thông thường, máy lọc không khí Levoit được trang bị màng lọc HEPA H13 cao cấp.

Lông thú cưng và các hạt bụi siêu nhỏ khi đi qua màng lọc này sẽ bị bắt giữ và hấp thụ vào bộ lọc than hoạt tính, đảm bảo không khí trong nhà luôn sạch sẽ, giảm nguy cơ dị ứng và các vấn đề hô hấp​, đặc biệt với những người mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn hoặc viêm xoang.

Giúp loại bỏ nấm mốc: Không chỉ lọc các loại bụi mịn, màng lọc HEPA H13 còn có khả năng giữ lại các bào tử nấm mốc trong không khí - “sát thủ vô hình” gây dị ứng, làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn và viêm phổi.

Loại bỏ hiệu quả các mùi hôi khó chịu như thuốc lá và hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) phát tán từ sơn, chất tẩy rửa và nhiều sản phẩm gia dụng khác. VOCs có thể gây kích ứng mắt, mũi, họng, và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp nếu hít phải trong thời gian dài​. Bộ lọc than hoạt tính hấp thụ các hợp chất này, giúp không khí trong nhà luôn sạch sẽ và thoáng mát.

Ngoài ra, các dòng máy lọc không khí của Levoit còn có tính năng thông minh như AirSight Plus, giúp theo dõi chất lượng không khí liên tục và tự động điều chỉnh quạt. Từ đó, máy có thể tối ưu hiệu suất lọc không khí dựa trên mức độ ô nhiễm hiện tại trong phòng, đảm bảo không khí luôn trong lành mà không cần can thiệp thủ công​.

Với các tính năng hiện đại, máy lọc không khí Levoit không chỉ đảm bảo chất lượng không khí trong nhà, mà còn giúp tạo ra môi trường sống xanh và an toàn, bảo vệ sức khỏe hô hấp của cả gia đình. Đây chắc chắn là một giải pháp lý tưởng trong bối cảnh ô nhiễm không khí ở Việt Nam đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.